Η κυβερνητική εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί αναμφισβήτητα ξεχωριστή «στιγμή» στη νεότερη Ιστορία της Ελλάδας. Για πρώτη φορά, ένα κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς διεκδίκησε και κέρδισε, δυο φορές μάλιστα στον ίδιο χρόνο, την εντολή να κυβερνήσει. Σε συνθήκες που όμοιές τους δεν είχαν υπάρξει μεταπολεμικά.
Οι ιδιαιτερότητες της ιστορικής συγκυρίας, αλλά και η έως τότε διαδρομή του ΣΥΡΙΖΑ, καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο που υλοποιήθηκε η κυβερνητική δραστηριότητα. Βαθύτατη οικονομική κρίση, πρωτοφανής σε καιρό ειρήνης σε χώρα του ΟΟΣΑ, ασφυκτικά δεσμά από τα Μνημόνια. Από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, εκ των προτέρων γνωστή έλλειψη εμπειρίας σε κυβερνητικό έργο αλλά και εντελώς πεπερασμένο ανθρώπινο δυναμικό σε σχέση με τις πάρα πολλές θέσεις που η εξουσιοκεντρική δομή της δημόσιας διοίκησης επιβάλλει να στελεχώνονται από τον εκάστοτε κυβερνητικό συνασπισμό κομμάτων.
Το συλλογικό έργο «Τα κοινά της Παιδείας», του οποίου είμαι ένας από τους συγγραφείς, επιδιώκει να αποτυπώσει τις περισσότερες πλευρές του έργου της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ στην Παιδεία. Οι περιορισμοί που ανέφερα παραπάνω αναλύονται και δείχνουν πόσο ναρκοθετημένη ήταν εξαρχής η προσπάθεια. Ταυτόχρονα όμως, με τη λεπτομερή παράθεση πτυχών επιμέρους πεδίων δράσης, δείχνεται ότι ο βασικός οδηγός ήταν η αδιάκοπη ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης και η συμπερίληψη όσο το δυνατόν περισσότερων μελών της κοινωνίας μας στη χειραφετητική διαδικασία της εκπαίδευσης. Ώστε, παρά τις αβελτηρίες και τα αναπόφευκτα σφάλματα, παρά την έλλειψη συντονισμού έως και κατανόησης μεταξύ κυβερνητικών χειρισμών, τακτικών, κομματικών και συνδικαλιστικών στρατηγικών και προτεραιοτήτων, το ανθρωπιστικό πρόταγμα της Αριστεράς βρήκε την ευκαιρία, έστω μερικώς, να νομοθετηθεί και να εφαρμοστεί και στον χώρο της Παιδείας.
Θα επικεντρωθώ σε δύο επιμέρους τομείς, όπου είχα και στενότερη ενασχόληση.
Οι διαπραγματεύσεις
Ο πρώτος αφορά τις διαπραγματεύσεις με τους «θεσμούς», την περιβόητη τρόικα. Μία από τις σημαντικότερες συμβολές του βιβλίου είναι ότι καταθέτει αναλυτικά αυτές τις δύσκολες διαδικασίες, που έχουν μείνει εκτός της δημοσιότητας και που πολλοί πιστεύουν ότι αφορούσαν μόνο στενά οικονομικά ζητήματα. Πολλά από όσα κερδήθηκαν και αφορούσαν τη μη εφαρμογή όσων απαιτούσε η τρόικα δεν έγιναν αντιληπτά, γιατί το γεγονός ότι δεν εφαρμόστηκαν τελικά αυτές οι απαιτήσεις επέτρεψε απλώς να συνεχίζεται χωρίς σοβαρούς κλυδωνισμούς η ζωή στο σχολείο και στο πανεπιστήμιο, έστω με τους οικονομικούς περιορισμούς που είχαν επέλθει προ του 2015.
Η επιμονή στην αύξηση του ωραρίου των εκπαιδευτικών, δήθεν σε εναρμονισμό με «βέλτιστες» πρακτικές δυτικοευρωπαϊκών χωρών, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι σοβαρές ελλείψεις στα ελληνικά σχολεία και οι γεωγραφικές ιδιαιτερότητες, είναι ένα παράδειγμα. Επίσης η επιμονή να μην συμπεριληφθούν ρυθμίσεις για υποχρεωτικές υποτροφίες σε οικονομικά ασθενείς φοιτητές μεταπτυχιακών. Αυτή υπήρξε μια από τις περιπτώσεις όπου, όταν τα στοιχεία διέψευδαν τους «φόβους» και τις απαιτήσεις της τρόικας, ο τεχνοκρατικός μανδύας έπεφτε και εμφανιζόταν ο ωμός πολιτικός εκβιασμός.
Είδαμε επίσης «από τα μέσα» πόσο στενή ήταν η σχέση με την εγχώρια αντιπολίτευση. Τη μια μέρα ακούγαμε κάτι σε συνέντευξη από πολιτικό της Ν.Δ. και την επόμενη, με την ίδια ακριβώς διατύπωση, ενώ δεν είχε συμπεριληφθεί ποτέ έως εκείνη τη στιγμή το ζήτημα, βλέπαμε να το καταθέτει ως απαίτηση ο απέναντί μας διαπραγματευτής!
Ενιαίος χώρος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης
Ο δεύτερος τομέας αφορά την ανώτατη εκπαίδευση. Όπως και στις άλλες εκπαιδευτικές βαθμίδες, σε όλο το διάστημα από το 2015 ώς το 2019, το πρώτιστο μέλημα ήταν να ξανασταθούν στα πόδια τους οι καθημαγμένες δομές. Να αντιστραφεί, με χίλιες προσπάθειες και τρόπους, η πορεία κατάπτωσης: η ανυπαρξία προσλήψεων μόνιμου και σχεδόν και έκτακτου προσωπικού, η αδυναμία συντήρησης υποδομών, εντέλει η αδυναμία να γίνουν μαθήματα. Αλλά αν μείνεις μόνο στις «σωστικές» παρεμβάσεις, είναι σίγουρο ότι η αδυσώπητη καθημερινότητα των αναγκών και αιτημάτων θα σε ρουφήξει.
Στον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης λοιπόν επιχειρήθηκε και νομοθετήθηκε μια μεταρρύθμιση που σκόπευε στην άρση αναχρονιστικών ιδιαιτεροτήτων του ελληνικού τριτοβάθμιου εκπαιδευτικού συστήματος. Η ενοποίηση πανεπιστημίων και ΤΕΙ, με τη μετεξέλιξη σε πανεπιστήμια ή την ένταξη οργανικά νέων πια τμημάτων σε ήδη υπάρχοντα πανεπιστήμια, αποτελεί γεγονός μείζονος σημασίας. Στηρίχθηκε πρωτίστως στην αντίληψη ότι ο διαχωρισμός της επιστήμης από τις εφαρμογές και την τεχνολογία δεν απαντά σε πραγματικές επιστημονικές και κοινωνικές ανάγκες. Στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, η διαίρεση της ανώτατης επαίδευσης σε δύο κλάδους, με τον ένα να δίνει έμφαση στη θεωρία και τον άλλο στην εφαρμογή, είναι επιστημονικά προβληματική και δεν λαμβάνει υπόψη τις καταιγιστικές τεχνολογικές εξελίξεις και τον τρόπο με τον οποίο αυτές διαμορφώνουν την επιστήμη, αλλά και τη διάχυση της γνώσης. Ταυτόχρονα, θεσμοθετήθηκαν τα διετή προγράμματα σπουδών για αποφοίτους λυκείων εντός των πανεπιστημίων. Όμως καταργήθηκαν από τη Ν.Δ. πριν ακόμη εφαρμοστούν, αν και ήταν πανέτοιμα.
Πιστεύω ότι η μεγαλύτερη αξία του συλλογικού αυτού τόμου είναι ότι αποτελεί μια αναλυτική κατάθεση του κυβερνητικού έργου στον χώρο της Παιδείας. Δύο χρόνια μετά το πέρας της κυβερνητικής θητείας, θέτει τον σχετικό διάλογο στη βάση δεδομένων, επιχειρημάτων και αξιών. Θα ήταν ευχής έργο, σύντομα, να την ακολουθήσουν ανάλογες συνεισφορές για όσο γίνεται περισσότερους τομείς του κυβερνητικού έργου του ΣΥΡΙΖΑ, ώστε να υπάρχει η πλέον τεκμηριωμένη αποτίμηση, αποφασιστικό εργαλείο γνώσης για τη συνέχιση της προσπάθειας στη Δεύτερη Φορά Αριστερά.
* Ο Ερρίκος Βεντούρας είναι καθηγητής Βιοϊατρικής Τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου