Η τύχη του κοινωνικού κράτους και οι συνταγματικές αλλαγές που ετοιμάζει η κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι δύο σημαντικά ζητήματα που θα βρουν οι πολιτικές δυνάμεις μπροστά τους το 2025. Και είναι ένα μεγάλο στοίχημα για την Αριστερά γενικότερα και τον ΣΥΡΙΖΑ ειδικότερα να προβάλουν τις δικές τους απόψεις-προτάσεις, καθώς και τα δύο αυτά θέματα δίνουν τη δυνατότητα στον ΣΥΡΙΖΑ να αναπτύξει την άποψή του για τη συγκρότηση της κοινωνίας και του κράτους.
Οι καλοί λογαριασμοί γίνονται εκ του μηδενός
Ηταν και είναι η ώρα και για την Αριστερά να μιλήσει από την αρχή για το κοινωνικό κράτος και τα δημοσίως παρεχόμενα αγαθά, εγκαταλείποντας στερεότυπα των προηγούμενων δεκαετιών για το λάθος κράτος και το κουτσό κοινωνικό κράτος. H Αριστερά γενικώς και ο ΣΥΡΙΖΑ επίσης έδωσαν μάχες, π.χ., για τον αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων και τα προνόμιά τους (αξιολόγηση ή μη κ.ά.), αλλά το πρόβλημα δεν είναι αυτό. Αύριο, π.χ., το κράτος θα θέλει λιγότερους υπαλλήλους λόγω τεχνολογίας κ.λπ., κ.λπ. Τα ερωτήματα, λοιπόν, είναι άλλα πλέον. Ποια αγαθά θα παρέχονται δημοσίως με βάση την πρόταση της Αριστεράς; Με τι κόστος; Με ποιο όφελος; Με τι εγγυήσεις και πρότυπα διαχείρισης; Με ποια αξιολόγηση διοικητών και εργαζομένων; Με ποια συνεισφορά στην ανάπτυξη; Χωρίς ιδεολογήματα και με έναν «προϋπολογισμό» ανταπόδοσης στην κοινωνία και στην οικονομία. Αυτό μπορεί να είναι η βάση μιας νέας κοινωνικής συμφωνίας, η οποία θα είναι διακριτή από τη συμφωνία που υποστηρίζει η νεοφιλελεύθερη άποψη των συνασπισμένων δεξιών και κεντροδεξιών.
Τα παρεξηγημένα αγαθά
Ναι, τα δημοσίως παρεχόμενα αγαθά, Υγεία, Παιδεία, συγκοινωνία, όπως και ο Στρατός και η Αστυνομία ή η Πυροσβεστική, έχουν κόστος. Που σημαίνει φορολογία, ασφαλιστικές εισφορές ή μερική συμμετοχή ή και ένα εισιτήριο. Τα δημοσίως παρεχόμενα αγαθά κάνουν και κάτι ακόμα: μερική αναδιανομή του πλούτου. Πληρώνουν και οι πλουσιότεροι ή και αυτοί που δεν κάνουν χρήση του αγαθού ένα κόστος για να έχουν το αγαθό και οι φτωχότεροι. Μένει σε κάθε χώρα να αποφασίζουν κάθε φορά οι κοινωνίες ποια συγκεκριμένα αγαθά και σε τι εύρος θα προσφέρουν δημοσίως. Η ανάλυση-εξήγηση, όσο και αν είναι πολύ δύσκολη, πρέπει να γίνει όσο το δυνατόν εντονότερα για να φανεί η διαφορά, όπως φυσικά και το όφελος για τη συνοχή της κοινωνίας, για την καλύτερη ανάπτυξή της.
Αλλωστε τα δημοσίως παρεχόμενα αγαθά είναι το «έδαφος» πάνω στο οποίο δίνεται μια μεγάλη μάχη μεταξύ αριστερών και δεξιών. Μόνο που στην Ελλάδα η μάχη δόθηκε και δίνεται με βάση την προπαγάνδα της Δεξιάς και των λεγόμενων ακροκεντρώων. Κατηγορούν την Αριστερά για κρατισμό, αλλά κρατιστές στη χώρα μας ήταν όλοι: δεξιοί, σοσιαλιστές και αριστεροί. Υποστήριζαν (και υποστηρίζουν δε όλοι) ένα «λάθος» κράτος. Το πελατειακό κράτος που έκλεβε τον εαυτό του, μοιράζοντας πλούτο τελικώς σε λίγους και φέρνοντας τη χρεοκοπία για όλους. Το κοινωνικό κράτος γονάτισε υπό το βάρος της χρεοκοπίας και των Μνημονίων και στη συνέχεια υπονομεύτηκε και άλλαξε λειτουργία από την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Όμως το κακό πελατειακό παρελθόν δυσφημίζει την ίδια την έννοια και την ουσία του κοινωνικού κράτους, κάτι που αξιοποιούν οι Μητσοτάκης-Γεωργιάδης-Χατζηδάκης.
Είναι, λοιπόν, αναγκαίο να διατυπωθούν εκ νέου η έννοια, ο ρόλος, η σημασία και η λειτουργία ενός νέου αναγεννημένου κοινωνικού κράτους. Είναι αναγκαίος όρος για να το αγκαλιάσει η πλειονότητα των Ελλήνων και ως αντίληψη, ως έννοια, ως ιδέα, πέρα φυσικά από την ίδια την αναγκαιότητα. Η σημασία, π.χ., της δημόσιας Υγείας φάνηκε περίτρανα στην περίοδο της Covid. Η ενίσχυση του κοινωνικού κράτους είναι προτεραιότητα για όλη την κοινωνία. Η αναγέννησή του μπορεί και πρέπει να περιλαμβάνει την αύξηση των δαπανών για την Υγεία, την εκπαίδευση και την πρόνοια, καθώς και την εφαρμογή πολιτικών για την καταπολέμηση της φτώχειας.
Συνταγματικές μεταρρυθμίσεις
Η εκ νέου αλλαγή του συντάγματος είναι ακόμα ένα μεγάλο θέμα και κάτι που ο κ. Μητσοτάκης και ο συνασπισμός που τον στηρίζει επιδιώκουν για να ξεθεμελιώσουν το κράτος, το κοινωνικό κράτος και τους θεσμούς όπως τους γνωρίζουμε. Είναι μια καλή ευκαιρία για να ειπωθεί από την Αριστερά και ειδικότερα από τον ΣΥΡΙΖΑ η άλλη όψη, η άλλη άποψη για την ουσία των θεσμών, τη λειτουργία τους και τον στόχο που πρέπει να υπηρετούν. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι η κυβέρνηση θα επιδιώξει να περιορίσει τη συζήτηση σε κάποιες αλλαγές, π.χ. στη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων. Το ερώτημα είναι τι ακριβώς θα επιδιώξει, π.χ., για τη Δικαιοσύνη, για τα κορυφαία νομοθετικά σώματα, ίσως ακόμα και για τη λειτουργία του κοινοβουλευτισμού. Είναι, άλλωστε, ορατό σε όλη τη Δύση ότι οι δυνάμεις που εμπνέονται από τον νεοφιλελευθερισμό επιδιώκουν την αποδυνάμωση των θεσμών ή τη ριζική αλλαγή τους, ώστε να διοικούν οι δυνάμεις της αγοράς και δυνάμεις εκτός κράτους. Η εποχή το ευνοεί.
Είναι, λοιπόν, ευκαιρία και αναγκαιότητα να ειπωθεί το αντίθετο παράδειγμα: η διαφορετική άποψη της Αριστεράς για τη λειτουργία και τη στόχευση των θεσμών και του κράτους. Υπάρχουν αυτές οι θέσεις συνολικά; Τίποτα δεν γίνεται χωρίς επανεξέταση και επαναδιατύπωση, χωρίς επικαιροποίηση των βασικών αρχών και αξιών. Ο χρόνος είναι λίγος για τη συζήτηση που θα ανοίξει η κυβέρνηση στην αρχή του 2025. Η πρόκληση επομένως είναι ακόμα μεγαλύτερη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου